Houston, let’s fix some problems

Het jaar 2025 begon voor mij met een bijzondere opdracht; train het personeel op toegankelijkheid van het Museum of Fine Arts… in Houston. In dit blog vat ik samen hoe deze reis tot stand kwam en wat het betekende om zoveel personeel te trainen in een land met een heel andere cultuur.

Hoe het begon

Misschien wel de meest gehoorde vraag toen ik aankondigde deze reis te gaan maken was; hoe kom je daar terecht? Dus laten we beginnen bij het begin! In november werd ik gebeld door collega Mari Sanders, onder andere bekend van de Rolstoel Roadmovie. Hij was al enkele maanden in gesprek met het Museum of Fine Arts Houston (MFAH) op uitnodiging van Cathelijne Denekamp. Haar boek Rijksmuseum Onbeperkt toegankelijk is vertaald naar het Engels, waarop het MFAH haar had uitgenodigd om haar expertise in Houston te komen delen. Dat kan natuurlijk niet zonder ervaringsdeskundige en zo kwam Mari aan boord. Door omstandigheden moest Mari uiteindelijk helaas het stokje doorgeven, waarop hij mij belde. Zo stapte ik in november opeens op een rijdende trein; tickets boeken, mijn eigen verhaal implementeren in het geheel en zorgen dat ik minimaal een week misbaar zou zijn: even geen tijd voor ander werk dan dit. Gelukkig zijn Mari, Cathelijne en ik met elkaars werk en visie wel enigszins bekend, dus konden er spijkers met koppen worden geslagen.

Mystery guest

Voordat het trainen begon, was ik al een paar dagen in Houston. Fijn om wat marge te hebben voor onverwachte zaken, maar ook om in ieder geval een deel van de jetlag af te schudden. Ook erg fijn aan die extra dagen, was dat ik wat tijd had om rond te kijken in Houston. Zo kreeg ik alvast een idee van de toegankelijkheid en cultuur daar en kon ik verschillende musea bezoeken. Zo heb ik ook het MFAH even ‘incognito’ kunnen bezoeken: even kijken hoe het museum is en hoe het personeel op bezoekers met een handicap reageert. Extra fijn was dat ik op deze manier ook even rustig van de kunst kon genieten; tijdens mijn werkdagen was daar weinig tijd voor en dat is natuurlijk zonde als je zo’n eind speciaal voor een museum reist. Als reismaatje was mijn vriend mee, die naast gezelligheid ook een stukje zorg kon bieden – en mooie foto’s. Ook die kwamen en komen natuurlijk weer goed van pas!

Honderden mensen, in 3 dagen

Het uiteindelijke werkprogramma in Houston telde 3 dagen met elke dag twee sessies. Variërend van een half uurtje op het congres tot sessies van 2,5 uur met het MFAH personeel dat dagelijks met bezoekers te maken heeft. Dat vroeg dan ook om maatwerk; oog voor de verschillende functies binnen het museum, persoonlijke interacties en natuurlijk ook met het besef dat zaken in de USA soms heel anders zijn dan in Nederland. Dankzij de Americans with Disabilities Act (ADA) zijn er in de USA behoorlijk wat regels om ervoor te zorgen dat mensen met een handicap gelijkwaardig mee kunnen doen, die we in Nederland vaak nog niet hebben. Denk aan scherpe landelijke eisen over de toegankelijkheid van gebouwen en openbare ruimte die heel wat passender zijn dan hier. Tegelijkertijd zijn er behoorlijke cultuurverschillen, waar we in onze trainingen ook oog voor moesten hebben.

Tijdens de sessies was naast Leeza, ons contact tijdens alle voorbereidingen, ook hoofd-HR Larry aanwezig. Een mooie combinatie, omdat ze hiermee laten zien dat het thema belangrijk is voor het museum. Bovendien gaf het hen de kans om te leren van het personeel; waar lopen ze tegenaan, welke ideeën hebben ze, hoe kun je als werkgever reageren? Onze trainingen hebben we zo interactief mogelijk ingevuld, met oefeningen en rondgang met de microfoon. Zo daagden we deelnemers uit om hun vooroordelen onder de loep te nemen en vroegen we hoe zij toegankelijkheid beleven. Door de sessies heen gaven we veel informatie mee, maar was er ook regelmatig tijd voor vragen en reflecties. Op deze manier bleven ook de lange sessies interessant voor de deelnemers maar nog veel belangrijker: ontstond er een gesprek.

Dat gesprek was een van de belangrijkste doelen van deze trip. Toegankelijkheid en een omslag in denken en doen bereik je namelijk niet in één sessie. Onze taak voor deze week was om een bodem te leggen waarop het thema kan groeien. Ook daarvoor was het prettig dat Leeza en Larry steeds aanwezig waren; zij konden inspiratie opdoen voor de gesprekken en verbeteringen die we hopen dat volgen na onze trainingen.

Representatie

In onze sessies kwam een aantal thema’s steeds terug: verschuif het denken vanuit het medische model naar het mensenrechtenmodel, ga en blijf met elkaar in gesprek en besef het belang van representatie. Eind 2024 kwam in Nederland nog een rapport uit van het Commissariaat voor de Media waarin werd opgeroepen tot betere representatie van onder andere mensen met een handicap. Voor de zaal legde ik uit hoe representatie een dubbele functie heeft en dus een groot verschil maakt. Aan de ene kant omdat het voor mensen met een handicap belangrijk is om herkenning te zien, dat draagt enorm bij aan het gevoel van welkom zijn. Aan de andere kant zorgt representatie er ook voor dat mensen met een handicap zichtbaarder zijn voor mensen zonder of met een andere handicap. Dat draagt bij aan de zichtbaarheid en normalisatie van deze groep. De foto’s die wij als bezoekers eerder hadden gemaakt, kwamen bij dit thema dan ook goed van pas toen een van de deelnemers suggereerde dat ik model zou staan voor het MFAH. We stellen de foto’s dan ook beschikbaar aan het museum, zo kunnen ze direct een mooie stap zetten richting inclusie.

Problemen?

Houston staat natuurlijk bekend om de beroemde zin “Houston, we’ve got a problem”, dat was dan ook deels wel wat ik verwachtte: je haalt natuurlijk niet zomaar trainers van de andere kant van de oceaan binnen. Grootste uitdaging vonden we het beveiligend personeel, hun taak kan behoorlijk tegenstrijdig zijn. Aan de ene kant moeten ze de veiligheid waarborgen, ook van alle kunstwerken, en tegelijkertijd kan hun gastvrijheid de toegankelijkheid van het museum maken of breken. Bovendien bestaat het museum uit verschillende gebouwen, waartussen de routes niet altijd makkelijk te vinden of toegankelijk zijn – hoe graag ze ook zouden willen.

Aan ons de taak dus om zo goed mogelijk naar oplossingen te werken. Ook dat deden we vooral vanuit gesprek en interactie. Op deze manier wilden we ervoor zorgen dat iedereen zich gehoord zou voelen en dat de ideeën breed gedragen zouden worden. Zo is er bijvoorbeeld een mailadres voor toegankelijkheid waar zowel bezoekers als personeel hun tips en tops kunnen delen. De ingewikkelde navigatie tussen de verschillende gebouwen bleek voor veel personeelsleden een doorn in het oog, gelukkig was ook dat iets waar het museum aan werkt en konden we de beveiliging complimenteren voor hun behulpzaamheid. Zo nam ik zelf vooral uit de sessies mee dat gesprek en samenwerking de basis zijn voor alle vooruitgang. Duidelijk is in ieder geval dat het met de motivatie binnen MFAH wel goed zit: Houston, let’s fix some problems!

Symposium

Na 2,5 dag MFAH personeel trainen, sloten we af met een sessie waarin we veel konden leren van elkaar. Op het Accesibility symposium (toegankelijkheid symposium) konden we na onze eigen inbreng lekker achteroverleunen en luisteren. Zo vertelden twee medewerkers van Alexander JFS, een social services organisatie uit de regio, over hoe zij een verschil maken in de maatschappij. Bovendien gaven ze een aantal praktische tips mee, zoals het gebruik van microfoons (ook al heb je een harde stem) en het geven van duidelijke foto-descripties. Als laatste luisterden we naar de toegankelijke programma’s manager van het Houston Museum of Natural Science over de ontwikkelingen die in haar museum hebben plaatsgevonden. Door zowel haar fouten als haar successen te delen, konden de verschillende vertegenwoordigde musea in het publiek weer leren van die ervaringen. Belangrijkste les van deze middag? Vindt het wiel niet opnieuw uit en ga vooral met elkaar (en dus ook met ervaringsdeskundigen) in gesprek.

Samen afsluiten

Bij een bijzondere reis hoort ook een bijzondere afsluiting. Daarom kwamen we woensdagavond met het hele (reis)gezelschap nog één keer bij elkaar voor een diner op de MFAH campus. Bij het plannen van dat etentje hadden we nooit verwacht dat zo’n campusrestaurant dus gewoon een Michelin-ster zou kunnen hebben! Samen met Leeza en Larry genoten we van een prachtig diner dat mooi een belangrijke factor van deze week samenvatte: verbinding met elkaar.